ယင္းကိစၥႏွင့္ပတ္သတ္၍ ဇာတိပိဒုကၡာ၊ ဇရာပိဒုကၡာ၊ ဗ်ာဒိပိဒုေကၡာ၊ မရဏံပိ
ဒုကၡံ၊ အပိေယဟိ သမေယာေဂါဒုေကၡာ၊ ပိေယဟိ၀ိပၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ ယံပိစၧံ နလဘတိ
တံမၸိဒုကၡံ သိခိေတၱန ပဥၥပါဒါနကၡႏၶာပိဒုကၡာဟု ဓမၼစၾကာေဒသနာေတာ္တြင္ ျမတ္စြာ
ဘုရားေဟာထားပါသည္။ ဤေနရာတြင္ သိဖို႔မွာ (၁) ဇာတိပဋိသေႏၶေနရျခင္း ဒုကၡ၊
ဇရာဒုကၡ၊ ဗ်ာဒိဒုကၡ မရဏဒုကၡဆိုေသာ ဒုကၡေလးမ်ိဳးအား၊ သတၱ၀ါတိုင္းလိုလိုသိ
ၾကသည့္အတြက္ သဘာ၀ဒုကၡဟုေခၚပါသည္။ (၂) ဒုတိယပိုင္းျဖစ္သည့္ အပၸီေယဟိ
သမၸေယါေဂါ ဒုေကၡာ၊ ပိေယဟိ ၀ိပၸေယာေဂါဒုေကၡာ၊ ယံပစၧံနလဘတိတမၸိဒုကၡံ
ဆိုေသာဒုကၡသံုးမ်ဳိးကို ရာဂမကင္းသူမ်ားသာ အသိလုပ္ေသာေၾကာင့္၊ သရာဂဒုကၡဟု
ေခၚပါသည္။ (၃) တတိယပိုင္းျဖစ္သည့္ သံဒိေတၱန ဥၥဳပါဒါနကၡႏၶာဒုကၡဆိုတဲ့
ခႏၶာငါးပါး ႐ုပ္နာမ္တို႔ ဒုကၡျဖစ္ေၾကာင္းကိုေတာ့ အရိယာမ်ား အသိလုပ္ၾကပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ၄င္းတို႔ကို အရိယာ ဒုကၡသစၥာဟုေခၚပါသည္။
မွာကေတာ့-
ဒုကၡသစၥံ ဒုကၡႏၲီ၊ ဒုကၡသစၥာသည္ ဒုကၡေလာဟု ေမးခြန္းထုတ္ေတာ္မူပါသည္။
၄င္းေမးခြန္းကို ျမတ္စြာဘုရားပင္ ျပန္ေျဖေတာ္မူသည္မွာက-
ကာယိကံဒုကၡံ၊ ေစသိကံဒုကၡံ၊ ဌေပတြာအ၀ ေသသံဒုကၡသစၥံ၊ နဒုကၡံ၊
ကာယိကံဒုကၡံ၊ ေစတသီကံဒုကၡံ၊ ဒုကၡေဥၥ၀ ဒုကၡသစၥဥ္ၥ။
ကာယိကံဒုကၡံ၊ ကိုယ္၏ဆင္းရဲျခင္းကိုလည္းေကာင္း ေစတသိကံဒုကၡ၊ စိတ္၏
ဆင္းရဲျခင္းကိုလည္းေကာင္း ဌေပတြာ၊ ခ်န္လွပ္၍။ အ၀ေသသံ၊ ႂကြင္းေသာ တရားသည္
ဒုကၡသစၥံ၊ ဒုကၡသစၥာမည္၏။ နဒုကၡံ၊ ဒုကၡမမည္။ ကာယိဒုကၡံ၊ ကိုယ္၏ဆင္းရဲျခင္း။
ေစတသိကံ ဒုကၡံ၊ စိတ္၏ဆင္းရဲျခင္းသည္။ ဒုကၡေဥ္ၥ၀၊ ဒုကၡလည္းမည္၏။ ဒုကၡသစၥံဥၥ၊
ဒုကၡသစၥာလည္းမည္၏။
သမုတိသစၥာနယ္မွာရွိသည့္ ငရဲ၊ တရစၧာန္္၊ ျပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ဟုဆိုအပ္ေသာ
အပါယ္ေလးဘံု၌လည္းေကာင္း၊ အခ်ိဳ႕ေသာ သုဂတိလူဘံုႏွင့္ နတ္ဘံုတို႔၌လည္းေကာင္း၊
ကာယိကံဒုကၡံ၊ ကိုယ္၏ဆင္းရဲျခင္း။ ေစတသိကံဒုကၡံ၊ စိတ္၏ဆင္းရဲျခင္းတို႔ရွိၾကကုန္၏။
အဆိုပါ အပါယ္ေလးဘံုႏွင့္ အခ်ိဳ႕လူဘံု နတ္ဘံုေျခာက္ဘံုေပါင္း ကါမတစ္ဆယ့္တစ္ဘံု၌
ခံစားအပ္ေသာ စိတ္၏ဆင္းရဲျခင္း၊ ကိုယ္၏ဆင္းရဲျခင္းတို႔သည္။ ဒုကၡလည္းမည္၏။
ဒုကၡသစၥာလည္း မည္၏ဟုေဟာေတာ္မူပါသည္။ က်န္ရွိေသာ ကာမ၊ ႐ူပ၊ အ႐ူပ
(၀ါ)လူ႔ဘံု၊ နတ္ဘံု၊ ျဗဟၼာ့ဘံုတို႔၌ခံစားအပ္ေသာ လူစည္းစိမ္၊ နတ္စည္းစိမ္၊ ျဗဟၼာ
စည္းစိမ္ ခ်မ္းသာတို႔မွာေတာ့ ဒုကၡသစၥာသာမည္၏။ ဒုကၡမမည္ဟုေဟာေတာ္မူပါသည္။
ပါရမီအားေလ်ာ္စြာ ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာေတာ္ႏွင့္ ၾကံဳၾကိဳက္စဥ္
မိမိတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားကို အလိုရွိသူတို႔သည္၊ အထက္၌ ေျပာခဲ့သည့္အတိုင္း၊ သစၥာအမွန္
တရားကိုသိမႈ၌ အထူးအားထုတ္သင့္ေပသည္။
ထိုသစၥာအမွန္တရားကို သိမႈတြင္ ဓမၼစၾကာေဒသနာေတာ္ထက္ သိလြယ္မႈရွိ
မည္မထင္ေပ။ ယင္း ေဒသနာေတာ္၌၊ ဇာတိစေသာ ဒုကၡသည္ တဏွာ သမုဒယ
ေၾကာင့္ျဖစ္၏။ ထိုတဏွာဆိုသည့္ ဒုကၡ၏ အေၾကာင္းတရားကို မဂ္အက်င့္ျဖင့္ အျပီး
အပိုင္ျငိမ္းေစလွ်င္ ဒုကၡဆိုသည့္ အက်ိဳးတရားသည္ ခ်ဳပ္၏ဟု ျမတ္စြာဘုရားသည္၊
သစၥာေလးပါးတရားေတာ္ကို စကားႏွစ္ခြန္းျဖင့္ သိလြယ္ထင္ရွားေအာင္ သြယ္၀ိုက္ျခင္း
မရွိဘဲ တည့္တည့္မတ္မတ္ ဘြင္းဘြင္းၾကီး ေဟာေတာ္မူထားပါသည္။
ပရိတ္ၾကီပါဠိေတာ္ ရတနသုတ္တြင္လည္း ဤအေၾကာင္း သမုဒယသစၥာ
တဏွာ(၀ါ) ကာမတဏွာ၊ ဘ၀တဏွာစသည္တို႔ခ်ဳပ္က အက်ိဳးသံသရာ၌ ဒုကၡခပ္သိမ္း
ခ်ဳပ္ရပါ၏ဟု ဆိုထားပါသည္။
ခိဏံပုရာဏံ န၀နတၳိ သမၻ၀ံ ၀ိရတၱစိတၱာ
ယတိေက ဘ၀သၼႎ ေတခိဏဗီဇာ အ၀ိ႐ုဠွဆႏၵာ
နိဗၺာႏၲိဓိရာ ယထာဟံ မဒီေပါ ဣဒမၸိသံေဃ
ရတနံ ပဏိတံ ဧေတန သေစၥန သုု၀တၱိေဟာတု။
ေတ၊ အၾကင္ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တို႔သည္။ အာယတိေက၊ လာလတံ့ေသာ။ ဘ၀သၼ၀ႎ။
ဘ၀၌။ ၀ီရတၱစိတၱာ၊ တပ္ျခင္းကင္းေသာစိတ္ရွိကုန္၏။ ေတသံ၊ ထိုရဟႏၲာ ပုဂၢိဳလ္
တို႔အား။ ပုရာဏံ၊ ေရွးေရွး၌ ျပဳခဲ့ျပီးကံသည္။ စိနံ၊ ကုန္ျပီ။ န၀သမၻ၀ံ
အသစ္ျဖစ္ေသာကံသည္။ နတၱိ၊ မရွိျပီ။ ခိဏဗီဇာ၊ ကုန္ျပီးေသာကံဟူေသာ မ်ိဳးေစ့
ရွိကုန္ထေသာ။ ဓိရာ၊ စိတ္ကို ျပန္႔လြင့္ေစတတ္ေသာ ဥဒၶစၥ ကိေလသာကို ပယ္ႏုိင္သျဖင့္
တည္ၾကည္ေသာ သမာဓိလည္း ရွိကုန္ထေသာ။ ေတ၊ ထိုရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္တို႔သည္။
အယံပဒိေပါ ဤဆီမီးသည္။ နိဗၺာတိယထာ၊ မီးဇာႏွင့္ဆီကုန္သျဖင့္ ျငိမ္းသကဲ့သို႔။
နိဗၺႏၲိ၊ ျငိမ္းကုန္၏ (၀ါ) ဘ၀သစ္၌ တဖန္ မျဖစ္ေလေတာ့၏။
အလားတူစြာပင္ ပရိတ္ၾကီး ေမတၱာသုတ္၌ ေဟာထားပါေသးသည္။ ဤသုတ္၌
ပါရွိသည့္ က်င့္စဥ္ကေလးသည္ကား ရဟန္းေတာ္မ်ားအတြက္ အျမဲဆိုသလို သတိ
အမွတ္ရေနဖို႔ ေကာင္းလွသျဖင့္ အေတာ္ကေလး ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေဖၚျပထားပါသည္။
သႏၲံ၊ ျငိမ္သက္ေသာ။ ယံပဒံ၊ အၾကင္နိဗၺာန္သည္။ အတၳိ၊ ရွိ၏၊ ထိုနိဗၺာန္သို႔။
အဘိသေမစၥ၊ သစၥာေလးပါးကို သိေသာအားျဖင့္ ေကာင္းစြာေရာက္၍၊ ၀ိဟရိတုကာေမန၊
ေနျခင္းငွာ အလိုရွိေသာ အတၳကုသေလန အက်ိဳးစီးပြား၌ လိမၼာေသာရဟန္းသည္ ကရဏိယံ၊
ျပဳက်င့္၏။ သေကၠာ၊ ကိုယ့္အသက္၌ ငဲ့ကြက္ျခင္းမရွိ၊ သစၥာတရားကို သိျခင္းငွာ
က်င့္စြမ္းႏုိင္သည္လည္း။ အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ ဥဇုစ၊ ေျဖာင့္မတ္ေသာ ကိုယ္ရွိသည္လည္း။
အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ သုဟုဇုစ ေျဖာင့္မတ္ေသစိတ္ရွိသည္လည္း။ အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။
သု၀ေစာစ၊ ဆိုဆံုးမလြယ္သည္လည္း။ အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ မုဒုစ၊ ႏူးည့ံသည္လည္း။
အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ အနတိမာနိစ၊ မာန္ေထာင္လြားျခင္း မရွိသည္လည္း။ အႆ၊
ျဖစ္ရာ၏။ သႏၲဳႆေကာစ၊ ပစၥည္းေလးပါးတို႔၌ ေရာင့္ရဲသည္လည္း။ အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။
သုဘေရာစ၊ ေမြးျမဴလြယ္သည္လည္း။ အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ အပၸကိေစၥါစ၊ နည္းေသာ
အမႈကိစၥရွိသည္လည္း။ အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ သလဟုက ၀ုတၱိစ၊ ေပါ့ေသာအသက္ေမြး
ျခင္းရိွသည္လည္း။ အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ သႏၲိျႏၵိေယာစ၊ ျငိမ္သက္ေသာစကၡဳ စေသာ
ဣေျႏၵရွိသည္လည္း။ အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ နိပေကာစ၊ ရင့္ေသာပညာရွိသည္လည္း။
အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ အပၸဂေဗ္ၻါစ၊ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုး ၾကမ္းၾကဳတ္ျခင္းမရွိသည္လည္း။ အႆ၊
ျဖစ္ရာ၏။ ကုေလသု၊ ဒါယကာတို႔၌။ အနႏုဂိေဒၶါစ၊ မတပ္မက္သည္လည္း။ အႆ၊
ျဖစ္ရာ၏။ ေယန၊ အၾကင္ကာယစေသာ သံုးပါးေသာစ႐ိုက္ေၾကာင့္။ ၀ိညဴ၊ ပညာရွိ
တို႔သည္။ ပေရ၊ သူတစ္ပါးတို႔ကို။ ဥပ၀ေဒယ်ံ၊ ကဲ့ရဲ့ကုန္ရာ၏။ ကႎဥ္ၥ၊ စိုးစည္းေသာ။
ခုဒ္ၵံ၊ အနည္းငယ္ပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း။ တံ၊ ထိုစ႐ုိက္ကို၊ နစအာစေရ၊ မက်င့္ရာသည္
သာတည္း။ သဗၺသတၱာ၊ ခပ္သိမ္းေသာ သတၱ၀ါတို႔သည္။ သုခိေနာ၀ါ၊ ခ်မ္းသာျခင္းႏွင့္
ျပည့္စံုကုန္သည္၄င္း။ ေခမိေနာ၀ါ ေဘးကင္းျငိမ္းကုန္သည္ လည္းေကာင္း။ ေဟာႏၲဳ၊
ျဖစ္ေစကုန္သတည္း။
ပေရာ၊ တစ္ေယာက္ေသာသူသည္။ ပရံ၊ တစ္ေယာက္ေသာသူကို၊ နနိကု
ေဗၺထ အမ်က္ပထြက္ရာ၊ ကတၳစိ၊ တစ္စံုတစ္ခုေသာအရာ၌၊ ကိဥ္ၥိ၊ တစ္စံုတစ္ေယာက္
ေသာသူကို။ ဗ်ာေရာသနာ၊ ေဖါက္ျပန္ေသာ ကာယကံ၊ ၀စီကံတို႔ျဖင့္ ၫွင္းဆဲျခင္းျဖင့္
လည္းေကာင္း။ ပဋိဃသညာယ၊ ရန္အမ်က္လိုေသာ စိတ္ျဖင့္လည္းေကာင္း။ နာတိမေည
မထီမဲ့ျမင္မျပဳရာ။ အညမညႆ၊ တစ္ေယာက္သည္ တစ္ေယာက္၏။ ဒုကၡံ၊ ဆင္းရဲျခင္းကို
ႏုဣေစၧယ်၊ အလိုမရွိရာ။
မာတာ၊ အမိသည္။ နိယံပုတၱံ၊ မိမိသားအရင္းျဖစ္ေသာ။ ဧကပုတၱံ တစ္ဦးတည္း
ေသာသားကို။ အာယူသာ၊ အသက္ျဖင့္။ အႏုရေကၡယထာ၊ အစဥ္ေစာင့္ေရွာက္သကဲ့သို႔၊
ဧ၀မၸိ၊ ဤအတူလည္း။ သဗၺဘူေတသု၊ ခပ္သိမ္းေသာ သတၱ၀ါတို႔၌။ အပရိမာဏံ အတိုင္း
အရွည္မရွိေသာ။ မာနသံ၊ ေမတၱာႏွင့္ယွဥ္ေသာစိတ္ကို။ ဘာ၀ေယ အဖန္ဖန္တလဲလဲ
ပြားမ်ားရာ၏။ ဥဒ္ၵံ၊ အထက္ဘ၀ဂ္တိုင္ေအာင္လည္းေကာင္း၊ အေဓါ ေအာက္အ၀ိစိ
တိုင္ေအာင္လည္းေကာင္း၊ တိရိယံ၊ ရွစ္မ်က္ႏွာဖီလာလည္းေကာင္း၊ ဣတိပိဣမိ
နာမကာေရေန အမ်ားအားျဖင့္။ သဗၺေလာက သၼႎ၊ အလံုးစံုေသာ ေလာက၌။
က်ဥ္းေျမာင္းျခင္းမရွိသည္ကို။ အေ၀ရံ၊ အတြင္းရန္မရွိသည္ကို။ အသပတၱံ၊ အပရန္မရိွ
သည္ကို။ ကထြာျပဳ၍။ အပရိမာနံ၊ အတိုင္းအရွည္မရွိေသာ။ ေမတၱံ၊ ေမတၱာႏွင့္
ယွဥ္ေသာ မာနသံ၊ စိတ္ကို ဘ၀ေယ ပြားေစရာ၏။
ယာ၀တာ၊ အၾကင္မွ်ေလာက္ ၀ိထမိေဒၶါ။ ကင္းေသာ ငိုက္ျမည္းျခင္းရွိသည္။
အႆ၊ ျဖစ္ရာ၏။ ယာ၀တာ၊ ထိုမွ်ေလာက္။ တိ႒ံ၀ါ၊ ရပ္ေသာ္လည္းေကာင္း။
စရံ၀ါ၊ သြားေသာ္လည္းေကာင္း။ နိသိေဌာ၀ါ ထိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း သယာေနာ၀ါ
ေလ်ာင္းေသာ္လည္းေကာင္း ဧတံသတႎ၊ ထိုေမတၱာစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ သတိကို။ အဓိေဌယ်၊
အျမဲေဆာက္တည္ရာ၏။ ဧတံ၀ိဟာရံ၊ ထိုေမတၱာစိတ္ႏွင့္ ယွဥ္ေနျခင္းကို။ ျဗဟၼ၊
ျမတ္ေသာ။ ၀ိဟာရံ၊ ေနျခင္းဟူ၍။ ဣဓ၊ ဤသာသနာေတာ္၌။ အာဟု၊ ဆိုကုန္၏။
ဘိကၡဳ၊ သံသရာေဘးကို ႐ႈေလ့ရွိေသာ္သူသည္။ ဒိဌဥ္ၥ၊ မိစၧာဒိဌိသို႔လည္း။
အႏုပဂၢမ၊ မတပ္မႈ၍။ သီလ၀ါ၊ ေလာကုတၱရာ သီလရွိသူျဖစ္၍။ ဒႆေနန၊
ေသာတာပတၱိ မဂ္ဉာဏ္ႏွင့္။ သမၸေႏၷာ၊ ျပည့္စံုသည္ျဖစ္၍။ ကာေမသု၊ ေတဘုမၼက
သခၤါရတည္းဟူေသာ ၀တၳဳကာမတို႔၌။ ေရဓံ၊ တက္မက္ျခင္းကို။ ၀ိေနယ်၊ ပယ္ေပ်ာက္၍။
ဇာတု၊ စင္စစ္၊ ပုန၊ တစ္ဖန္။ ဂမၻေသယ်ံ၊ အမိ၀မ္း၌ ပဋိသေႏၶေနျခင္းသို႔။ နဧတီ
မေရာက္လတၱံ။
ေဟတုနိေရာဓါ၊ ဖလနိေရာဓါ၊ ဟူေသာပါဠိအရ၊ ေဟတာနိေရာဓါ၊
အေၾကာင္း၏ ခ်ဳပ္ျခင္းေၾကာင့္ ဖလနိေရာေဓါ၊ အက်ိဳး၏ ခ်ဳပ္ျခင္းသည္။ ေဟာတိ၊
ျဖစ္၏။ တစ္နည္း ေဟတုနိေရာဓါ၊ ဇရာ၊ မရဏတို႔၏ အေၾကာင္းျဖစ္ေသာ ဇာတိ၏
ခ်ဳပ္ျငိမ္းမႈေၾကာင့္။ ဖလနိေရာဓါ၊ ဇရာ၊ မရဏဟူေသာ အက်ိဳးတရားတို႔၏
ခ်ဳပ္ျခင္းသည္။ ေဟာတိ၊ ျဖစ္၏။ တစ္နည္း၊ အ၀ိဇၨာ၊ တဏွာ၊ ဥပါဒါန္ ကံေၾကာင့္
ဇာတိ၊ ျဖစ္၏။ ထိုဇာတိကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ အေၾကာင္းကိုပယ္လွ်င္ (၀ါ) ကံကို
တဏွာျဖင့္ ထပ္ကာထပ္ကာမလုပ္လွ်င္ အေၾကာင္းကုန္ေသာေၾကာင့္ တစ္ဖန္ ဇာတိ
မျဖစ္ေတာ့ပါ။ ဤသို႔အေၾကာင္းကုန္လွ်င္ အက်ိဳးလည္းကုန္၏ ယံုမွားကင္းလွ်င္
မဂ္ကို ရႏုိင္ပါ၏။ (၀ါ) ေသာတာပန္ျဖစ္ႏိုင္ပါ၏။
အတိတ္က သမုဒယတဏွာေၾကာင့္(၀ါ) စြဲလမ္းခင္မင္မႈ တဏွာေလာဘ
ေၾကာင့္ ယခုရရွိေနေသာ ခႏၶာငါးပါး ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔သည္ ဒုကၡသစၥာျဖစ္ပါသည္။
ထို႐ုပ္နာမ္ခႏၶာတရားတို႔ကိုပင္ ငါ ငါ၏ဥစၥာဟု၊ တဏွာ ဒိဌိ သံေယာဇဥ္ျဖင့္ ခင္တြယ္မႈ
သားမယား လင္သားတို႔အတြက္ ရွာမွီးျခင္းကိုျပဳ၏။ ဤသို႔ျပဳျခင္းသည္ ယခုပစၥဳပၸန္
သမုယဒပါပဲ၊ ထိုသမုဒယတဏွာခ်ဳပ္ျခင္းသည္ ပစၥဳပၸန္နိေရာဓ သစၥာမည္၏။
ဤပစၥဳပၸန္တဏွာသံေယာဇဥ္ သမုဒယမျဖစ္ရေအာင္ ဇာတိဇရာ ဗ်ာဓိမရဏ စေသာ
ေဘးတို႔ကို အဖန္တလဲလဲ႐ႈျခင္းသည္ (၀ါ) ပြားမ်ားဆင္ျခင္ ႏွလံုးသြင္းျခင္းသည္
မဂၢသစၥာပါပဲ၊ ဤသို႔မဂၢသစၥာကို ပြားမႈေၾကာင့္ ပစၥဳပၸန္တဏွာ အႂကြင္းမဲ့ခ်ဳပ္၏။ အဘယ္
ေနရာဌာန၌ ခ်ဳပ္သနည္းဟူမူ ေ၀ဒနာေနာက္ တဏွာမျဖစ္ေတာ့ပါ။ ဘုရားရဟႏၲာတို႔မွာ
ေ၀ဒနာေနာက္တဏွာမျဖစ္ေတာ့ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ပရိနိဗၺာန္စုတိ ေနာင္ ဇာတိ မျဖစ္
ေတာ့ပါ။ ပုထုဇဥ္ႏွင့္ အရိယာ ေသကၡတို႔မွာ ေ၀ဒနာေနာက္ တဏွာျဖစ္ပါသည္။
သို႔ရာတြင္ ဥပါဒါန္ဖြဲ႕ႏိုင္ေသာ တဏွာ၊ မဖြဲ႕ႏိုင္ေသာတဏွာဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးရွိရာ ထိုႏွစ္မ်ိဳး
တို႔တြင္ ပုထုဇဥ္တို႔မွာ ေလာဘမူ စိတ္ရွစ္ခုအနက္ ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္ စိတ္ေလးခုႏွင့္
ယွဥ္ေသာေၾကာင့္ တဏွာဒိ႒ိဥပါဒါန္ ဖြဲ႕ႏိုင္ပါသည္။ ဘ၀ဇာတိျဖစ္၍ သံသရာလည္ရ
ပါသည္။ ေသာတာပန္စေသာ အရိယာ ေသကၡတို႔မွာ ေ၀ဒနာကို သာယာေသာတဏွာ
ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ဒိ႒ိဂတ၀ိပၸယုတ္ ေလာဘျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဥပါဒါန္ကိစၥ
မတတ္ႏိုင္ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘ၀မျဖစ္ႏုိင္ေတာ့ပါ။ ခုနစ္ဘ၀ထက္ပို၍ ပဋိသေႏၶ မေနရ
ေတာ့ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ သစၥာေလးပါးကို အနည္းဆံုး သုတမယဉာဏ္ျဖင့္ သိျမင္ျပီးေနာက္
မဂ္သို႔တက္ရန္မွာျဖစ္လွ်င္ဒုကၡ ခ်ဳပ္မွ သုခနိဗၺာန္ (ဥပၸါေဒါ ဒုကၡံ အႏုပၸါေဒါသုခံ)
ဟူေသာ ပဋိသမၻိဒါ မဂ္ပါဠိေတာ္အရ ဇာတိျဖစ္ျခင္းကို ဒုကၡဟု႐ႈအပ္၏။ ျဖစ္မႈခ်ဳက္ျခင္း
ကို နိဗၺာန္သုခဟု ႐ႈအပ္၏။ ခ်ဳက္ျခင္းအမႈ ဉာဏ္ျဖင့္႐ႈ ျပီးမႈေလးသစၥာ ဟုဆိုသည့္အတိုင္း
ျဖစ္မႈခ်ဳပ္ျခင္းကို ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ ကိုယ္ေတြ႕ေျမာက္ေအာင္ (၀ါ) သႏၷ႒ိကဓမၼ ထိုက္
ေအာင္ အဇၩတၱအတြင္းသႏၲာန္ႏွင့္ တသားတည္းကပ္၍ ႐ႈေသာပညာဉာဏ္သည္ မဂ္စိတ္
မဂ္ပညာပင္ျဖစ္ပါသည္။ မဂ္ကိစၥေလးပါးျပီးသည့္ သေဘာပင္ျဖစ္သည္။ အဘယ္
ေၾကာင့္ မဂ္ကိစၥေလးပါးျပီးပါသနည္းဟူမူကား ခႏၶာငါးပါး႐ုပ္နာမ္တရားတို႔၏ဇာတိ
ခ်ဳပ္ျခင္းကို မိမိ၏ခႏၶာတြင္ ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ ၾသပေနယိ်က ထိုက္ေအာင္ကပ္၍
ေဆာင္ျခင္းသည္ ဇာတိျဖစ္လုိေသာ တဏွာကို ပယ္စြန္႔သည္မည္၏ (ဥပၸါေဒါ ဒုကၡံ)
ဟူေသာ ပါဠိေတာ္အရ ျဖစ္ျခင္းရွိသမွ် ႐ုပ္နာမ္ကို၊ ဒုကၡသစၥာဟု ပရိညာတဉာဏ္ျဖင့္
သိျခင္းကိစၥျပီး၏။ ဤသို႔ဇာတိခ်ဳပ္ျခင္းကို ခႏၶာတြင္ ကပ္၍႐ႈလွ်င္ (၀ါ) မ်က္ေမွာက္
ျပဳလ်က္ ဇာတိျဖစ္လိုေသာ ဘ၀တဏွာကို မ်က္ကြယ္ျပဳ(၀ါ) အာ႐ံုစိုက္ျခင္းသည္
မည္သည့္ဇာတိကိုမွ် အလိုမရွိေတာ့ပါ ဟူေသာ တဏွာပယ္မႈ အေႏၲာဂတျဖစ္ပါသည္။
(၀ါ) သမုဒယသစၥာ ဘ၀တဏွာပယ္မႈကိစၥ ျပီး၏။ ယင္းသို႔ ဘ၀တဏွာ ပယ္မႈကိစၥျပီး
ျခင္းပင္လွ်င္ ဇာတိနိေရာဓ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳသည္မည္၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္
တဏွာမရွိက ဇာတိခ်ဳပ္မႈ အေႏၲာဂတ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္တည္း။ ။
ျဖစ္လိုေသာ တဏွာကို ပယ္စြန္႔ခဲ့ေသာ မဂ္စိတ္ျဖစ္ျခင္းသည္ပင္လွ်င္ (၀ါ)
မည္သည့္ ခႏၶာကိုယ္မွ် အလိုမရွိေတာ့ပါဟု အာလယကင္းျပတ္ေသာ မဂ္စိတၱဳပၸါဒ္သည္
မဂၢသစၥာပင္ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ပင္ ဒုကၡသစၥာကို သိျခင္းကိစၥ၊ သမုဒယသစၥာကို ပြားျခင္းကိစၥ၊
ဟူေသာ ေလးကိစၥကို မဂ္စိတ္တစ္ခ်က္ျဖင့္ ျပီးပါေတာ့၏။ မီးလွ်ံသည္ မီးဇာကို
ေလာင္ျခင္းကိစၥ၊ အမိုက္ေမွာင္ကို ေဖ်ာက္ျခင္းကိစၥ၊ အလင္းေရာင္ေရာက္ေစျခင္းကိစၥ၊
ဆီကို ခမ္းေစျခင္းကိစၥ ဤေလးကိစၥသကဲ့သို႔ပင္တည္း။ ဤသည္ကိုပင္
မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ ေဆာင္ပုဒ္၌ (သစၥာေလးခ်က္ တစ္ျပိဳင္နက္ သိခ်က္
ဘယ္သို႔နည္း၊ နိဗၺာန္ျမင္ကာ က်န္သစၥာ မွန္စြာ သိမႈျပီး)ဟု ဆိုထားပါသည္။
ဤအေၾကာင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ၀ိသုဒၶိမဂ္အ႒ကထာ၌ ဆိုထားသည္မွာ-
တံပနဧတံ ပ၀တၱိ နိ၀တၱိ တဒုဘယ ေဟတု၀ေသန
ဒိ႒ိေမ၀ သစၥဂၢဟဏံ ေဟာတိ ေနာအညထာ။ ။
တံပနဧတံ၊ ထိုခႏၶာငါးပါး ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔သာလွ်င္၊ ပ၀တၱိ နိ၀တၱိ
တဒုဘယ ေဟတု၀ေသန၊ ျဖစ္ေၾကာင္း ခ်ဳပ္ေၾကာင္း ႏွစ္ပါးတို႔၏ အစြမ္းအားျဖင့္
ျဖစ္ပ်က္သေဘာ အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ သဘာ၀ကို ဒိ႒ေမ၀၊ ျမင္ေသာ္သာလွ်င္
သစၥဂၢဟဏံ၊ သစၥာသိသူအေရအတြက္သို႔ ေရာက္သည္(၀ါ) နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွွာက္ျပဳသူ
မည္သည္။ ေဟာတိ၊ ျဖစ္၏။ အညတာ၊ ထိုဆိုအပ္ခဲ့ျပီးသည္မွ တစ္ပါး(၀ါ)
ျဖစ္ပ်က္သေဘာ အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ သဘာ၀ကို မျမင္သူအား၊ သစၥဂၢဟဏံ၊ သစၥာ
သိသူ အေရအတြက္သုိ႔ေရာက္သည္(၀ါ) နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳသူ မည္သည္၊
နေဟာတိ၊ မျဖစ္။
ဥဒါန္းပါဠိေတာ္တြင္ နိဗၺာန္သည္ ပရမတၳအားျဖင့္ ထင္ရွားရွိေၾကာင္းေဟာထားပါသည္။
အတၳိ ဘိကၡေ၀ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသခၤတံ နိဗၺာနႏၲိ။
ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ အဇာတံ၊ ဖႆဟူေသာအေၾကာင္းေၾကာင့္ ေ၀ဒနာ
ျဖစ္ေပၚလာသကဲ့သို႔ အေၾကာင္းကိုစြဲ၍ ျဖစ္ျခင္းမရွိေသာ၊ အဘူတံ၊ အေၾကာင္း
မရွိဘဲလည္း ျဖစ္ျခင္းမရွိေသာ၊ အကတံ၊ အေၾကာင္း တစ္စံုတစ္ရာမွ်မျပဳအပ္ေသာ၊
အသခၤတံ၊ ဥပါဒ္ဠိဘင္ျဖင့္ ျဖစ္ပ်က္ျခင္းမရွိေသာ၊ နိဗၺာနံ၊ အဇာတ အဘူတ၊ အနိမိတၱ
နိဗၺာန္သည္၊ အတၳိ၊ သေဘာအားျဖင့္ထင္ရွားရွိ၏။ ဣတိတ၊ ထို႔ေၾကာင့္ နိဗၺာနံ
နိဗၺာန္သည္ ၀ိဇၨမာနံနာမ၊ ပရမတၳအားျဖင့္ ထင္ရွားရွိေသာ ၀ိဇၨာမာနပညတ္္မည္၏။
ဤသည္ကို ဇင္ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္း၀င္ ပညာရွိၾကီးမ်ားက ကဗ်ာစပ္ဆုိထားသည္မွာ-
ျငိမ္းရာနိဗၺာန္ဆိုတာ နဂိုအရွိတရားမို႔၊
အသိမွားလို႔ သံသရာလည္။
ကိုယ့္စိတ္ကိုပင္ ကိုယ္ျပန္ၾကည့္ေတာ့၊
ျငိမ္းရာနိဗၺာန္ရွိတယ္ဆိုတာ အမွန္တကယ္။
အမွန္ျမင္တာ မဂ္ဉာဏ္ပဲလို႔၊
သံသရာထဲကလြတ္ဖို႔ပါကြယ္။
အဲဒါကမွ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္းခ်မ္းသာမယ္၊
သႏၶိ႒ိေကာ ဘုရားေဟာရွိပါတယ္။
ဤေနရာတြင္ အနည္းငယ္ထပ္ေလာင္းျဖည့္စြက္လိုသည္မွာ နိဗၺာန္ကို အာ႐ံု
ျပဳျခင္း (၀ါ) မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းဆိုသည္မွာ အဇာတ၊ အဘူတ၊ အသခၤတ အစရွိ
သည္တို႔အနက္ တစ္ခုခုကို အာ႐ံုျပဳျခင္းကို ဆိုလုိပါသည္။ နိဗၺာန္အာ႐ံုႏွင့္ အာရမၸဏိက
မဂ္စိတ္တို႔ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုစပ္မိေအာင္ ဟပ္မိေအာင္႐ႈမိဖို႔ အလြန္အေရးၾကီးပါသည္။
ခဲလည္း ခဲယဥ္းပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ သစၥာေလးပါးအမွန္တရားကို ေလာကီသမၼာ
ဒိ႒ိဉာဏ္ျဖင့္ သိျပီးေနာက္(၀ါ) အနည္းဆံုး ဒုကၡသစၥာကို သုတမယ၊ စိႏၲာမယဉာဏ္တို႔ျဖင့္
သိျပီးေနာက္ ေလာကုတၱရာမဂ္သို႔ တက္ေသာနည္းပင္ျဖစ္ပါသည္။
အထက္နားတြင္ ေျပာခဲ့သည့္အတိုင္း(ဥပၸါေဒါဒုကၡံ ေလာကိယံ) ေလာကဆို
ေသာ ခႏၶာငါးပါး႐ုပ္နာမ္တရားတို႔ျဖစ္ျခင္းသည္ ဒုကၡမည္၏။
(အႏုပၸါေဒါသုခံနိဗၺာနံ) ခႏၶာငါးပါး မျဖစ္ျခင္းသည္ သုခနိဗၺာန္မည္၏ ဟုဆိုရကား၊
ဒုကၡသည္ လကၡဏာေရးသံုးပါးအနက္ တစ္ပါးပါးကို႐ႈေသာ ပရိကံဥပစာ အႏုလံု ေဇာ
တို႔ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ခ်ဳပ္မွ သုခနိဗၺာန္ဟုအာ႐ံုျပဳမႈကား၊ ေဂါၾတဘုမွ်သာရွိေသး၏။
ဗဟိဒၶသခၤါရနိမိတ္မွ ထ႐ံုသာရွိပါေသး၏။ မဂ္ကိစၥ မျပီးေသးပါ ဗဟိဒၶ ခ်ဳပ္ျခင္းကို
ကိုယ္ေတြ႕ေျမာက္ေအာင္ အဇၩတၱတြင္ ကပ္၍႐ႈေသာ မဂ္စိတ္ျဖစ္မွသာ တဏွာပယ္မႈ
ကိစၥျပီးသျဖင့္ မဂ္ကိစၥေလးပါး ျပီးစီးႏိုင္ပါသည္။ တစ္နည္း ႐ုပ္နာမ္တို႔၌ ရွိေသာ
အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ အသုဘလကၡဏာတို႔ကို ႐ႈလွ်င္ တစ္ဖန္ဇာတိျဖစ္လုိေသာ ဆႏၵ
ရာဂ တဏွာ ခ်ဳပ္ပါ၏။ ဤသို႔ခ်ဳပ္ျခင္းကား ၀ိပႆနာေၾကာင့္ တဒဂၤမွ်သာဟုဆို
အပ္၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ နိဗၺာန္ကို အာ႐ံုမျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ ဟုဆိုရပါမည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဥပၸါေဒါဒုကၡံ အႏုပၸါေဒါသုခံ ျဖစ္မႈခ်ဳပ္မွ သုခနိဗၺာန္ဟု စိတ္ကိုရပ္မထားဘဲ
ခ်ဳပ္ျခင္းအမႈကို အဇၨတၱတြင္ ကပ္၍႐ႈေသာအာရမၼဏိက မဂ္စိတ္သို႔ေရာက္ေအာင္
ႏွလံုးသြင္းရပါမည္။ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေသာ သေဘာကား၊ နိဗၺာန္ပင္၊ ထိုအာ႐ံုကိုႏွလံုးသြင္း
ျခင္းကား အာရမၼဏိက မဂ္စိတ္ပင္ျဖစ္ပါသည္။
ထိုမဂ္စိတ္ေပၚလွ်င္ ဒုကၡသစၥာကိုသိျခင္းကိစၥ၊ သမုဒယသစၥာကို ပယ္ျခင္းကိစၥ၊
နိေရာဓသစၥာကို မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းကိစၥ၊မဂၢသစၥာကို ပြားျခင္းကိစၥတို႔သည္
ဤမဂ္ေဇာ စိတ္တစ္ခ်က္၌ ျပီးစီးႏိုင္ပါသည္။ထို႔ေၾကာင့္ ေျပာခဲ့သည့္အတိုင္း
ျဖစ္ျခင္းကင္းေသာ၊ ျဖစ္ျခင္းမရွိေသာ၊ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေသာ အဇာတ၊ အဘူတ အမတ၊ အႏုပါဒ အသခၤတ အစရွိသည္တို႔သည္ တဏွာမွ ထြက္ေပါက္အာ႐ံုတို႔ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အာရမၼဏိက မဂ္စိတ္ကား ထိုထြက္ေပါက္ကို ထြက္လုိက္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ (၀ါ) မည္သည့္ဘ၀ ဇာတိကိုမွ် မျဖစ္လို မယူလိုဟု စိတ္ႏွလံုးဒံုးဒံုးခ်၍ျဖတ္လိုက္ျခင္းပင္(၀ါ) ျဖစ္မႈခ်ဳပ္ေသာ ကင္းေသာ အဇာတ၊ အဘူတ၊ အပ၀တၱ အႏုပၸါဒ အသခၤတ အစရွိေသာ တရားတို႔ထက္ ပဏိတံ၊ ျမတ္ေသာ။ အဘယံ၊ေဘးကင္းေသာ။ သုခံ၊ ခ်မ္းသာေသာ။ သီ၀ံ၊ ဧျမေသာ၊ သႏၲံ၊ ျငိမ္သက္ေသာ။အမတံ၊ ေသျခင္းကင္းေသာ၊ တရားဟူသည္ မရွိဟု ႏွလံုးသြင္း၍ တဏွာမွထြက္လုိက္ျခင္း(၀ါ) သမၼာဒိ႒ိျဖင့္ ဘ၀ဇာတိကုိ အလိုမရွိေတာ့ပါဟု သႏၷိ႒ာန္ခ် အတည္ျပဳလိုက္ျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ တနည္းဆိုရေသာ္ ဆႏၵ ရာဂ တဏွာမွ နိဗၺာန္ဟူေသာ
ထြက္ေပါက္ႏွင့္ ထြက္နည္းကို သိဖို႔အေရးၾကီးပါသည္။ သို႔မွသာ ၀ိေမာကၡသို႔
ေရာက္ႏုိင္ပါ၏။ ဥပမာ၊ အၾကင္ပုဂိ္ၢဳလ္သည္ သမထ၀ိပႆနာတိုးသျဖင့္
႐ုပ္နာမ္ကိုျငီးေငြ႕ေသာ္လည္း နိဗၺာန္ဟူေသာ ထြက္ေပါက္ကို မသိက ျငီးေငြ႕လ်က္သာ
ေနရေတာ့၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆႏၵရာဂဟူေသာ မူလတဏွာမွ ထြက္နည္းကို ျပလုိေသာ
၀ိသုဒၶိမဂ္အ႒ကထာဆရာသည္-
ဥပၸါေဒ၊ အာဒီန၀ံ ဒိသြာ၊ အႏုပၸါေဒ စိတၱံ ပကၡႏၵတိ။
ဥပၸါေဒ၊ ခႏၶါငါးပါး႐ုပ္နာမ္တရားတို႔၏ ျဖစ္ျခင္းပ်က္ျခင္း၌။ အာဒီ န၀ံ၊ အနိစၥ
ဒုကၡ၊ အနတၱ၊ ၀ိပရိဏာမ စေသာအျဖစ္ကုိ(၀ါ) ဇာတိ ဇရာ ဗ်ာဓိ မရဏ စေသာ
ေဘးကို။ ဒိသြာ၊ ျမင္၍။ အႏုပၸါေဒ၊ ထိုဇာတိျဖစ္ျခင္းမရွိေသာ အဇာတနိဗၺာန္ အာ႐ံုသို႔။
စိတၱံ၊ အာရမၼဏိကမဂ္စိတ္သည္။ ပကၡႏၵတိ၊ ေျပး၀င္၏။ (၀ါ) သမၼာဒိ႒ိျဖင့္ အတည္ျပဳ
လိုက္၏၊ ဣတိ၊ ဤသို႔ျဖစ္ျခင္းကင္းေသာ သေဘာကို၊ အာ႐ံုျပဳ၍(၀ါ) အဇာတသေဘာ
နိဗၺာန္ကို အာ႐ံုျပဳ၍၊ အရမၼဏိကမဂ္စိတ္တစ္ခ်က္ျဖင့္ တြက္နည္းကို။ ဒ႒ဗၺံ၊ မွတ္အပ္၏
ဟု မိန္႔ေတာ္မူပါသည္။
အဓိပၸါယ္က၊ ဥပၸါေဒ၊ အာဒိန၀ံဒိသြာရ၊ ျဖစ္ျခင္းရွိေသာ ခႏၶာငါးပါးထဲ၌
ရွိေသာ အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱလကၡဏာတစ္ပါးပါးကို အာ႐ံုျပဳ၍ျဖစ္ေသာ အာရမၼဏိက
မဟာကုသိုလ္ ညာဏသမၸယုတ္စိတ္သည္ ပရိကံ၊ ဥပစာ၊ အႏုလံုေဇာတို႔ပင္ ျဖစ္ပါသည္
အတိျပဳရန္မွာ ထိုစိတ္သည္ လကၡဏာတည္ရာ ခႏၶာကိုအာ႐ံုမျပဳရပါ။ ထိုခႏၶာ၌ရွိေသာ
အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ လကၡဏာတစ္ပါးပါးကိုသာ အာ႐ံုျပဳရပါမည္။ထိုသို႔လကၡဏာကို႐ႈ
လွ်င္ လကၡဏာတည္ရာ ခႏၶာ၌ ခင္မင္တြယ္တာမႈတဏွာျပတ္၏(၀ါ)ခႏၶာကိုျငီးေငြ႕ေတာ့
၏။ (၀ါ) ခႏၶာကို မလိုခ်င္ေတာ့ပါ။
မဂ္စိတ္ျဖင့္ နိဗၺာန္အာ႐ံုသို႔ တက္ပံုမွာကေတာ့၊ အႏုပၸါဒဟူသည္၊ ျဖစ္ျခင္း
မရွိေသာ အဇာတပင္ျဖစ္ပါ၏။ ပကၡႏၵတိကား ထိုျဖစ္မႈကင္းေသာ အဇာတသေဘာ
နိဗၺာန္ကို အာ႐ံုျပဳေသာ (၀ါ) ႏွစ္သက္ေသာ အရမၼဏိက မဂ္စိတ္ပင္ျဖစ္ပါသည္။
ဤသို႔ ျဖစ္မႈခ်ဳပ္ေသာ နိဗၺာန္သေဘာကို အဇၩတၱတြင္ကပ္၍႐ႈေသာ မဂ္စိတ္ျဖစ္ေသာ
ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္၊ တဏွာပယ္မႈကိစၥျပီးပါ၏။ ဤသို႔မျဖစ္ျခင္း ခ်ဳပ္ျခင္း၊ ျငိမ္းျခင္းဟူေသာ
အႏုပၸါဒ အပ၀တၱ၊ အဇာတ အစရွိသည္တို႔ကို အထက္ပါနည္းအတိုင္း ထပ္၍႐ႈမွသာလွ်င္
ဇာတိျဖစ္လိုေသာ ဘ၀တဏွာပယ္မႈကိစၥ၊ နိဗၺာန္မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းကိစၥ ျပီးစီးႏိုင္ပါသည္။
ဒီသေဘာထားကို အထက္ပိုင္းတြင္လည္း ေဖၚျပျပီးပါျပီ။ ပဋိသမၻိဒါမဂ္အ႒ကထာ
ဒုတိယတြဲစာမ်က္ႏွာ (၃၆၅) တြင္လည္းဖြင့္ျပထားပါသည္။ ဤ၌သတိျပဳရန္မွာ အႏုပၸါေဒါသုခံ
ဆိုရာ၌ အႏုပၸါေဒါကား နိဗၺာန္ပါပဲ။ သုခံကနိဗၺာန္၏ ဂုဏ္ပါ၊ နိဗၺာန္အႏုပါဒကိုသာ
အာ႐ံုျပဳရပါမည္။ သုခံကိုအ႐ံုမျပဳရပါ။ ထို႔ျပင္ အဇာတိ သုခံျဖစ္ျခင္းကင္းေသာ
အဇာတသေဘာကို အာ႐ံုျပဳရပါမည္။ သုခံကို အာ႐ံုမျပဳရပါ။ သုေခါ နိေရာေဓါ၌လည္း၊
နိေရာေဓါကိုသာ အာ႐ံုျပဳရပါမည္။ သုေခါကို အာ႐ံုမျပဳရပါ။ အႏုပၸါဒ၊ အသခၤတ
အစရွိသည္တို႔အားလံုးသည္၊ နိဗၺာန္ၾကီးပင္ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခုခုကိုအာ႐ံုျပဳလွ်င္
ကိစၥျပီးပါသည္။ နိဗၺာန္ကို အာ႐ံုျပဳသည္ဆိုရာ၌ ေနာက္တစ္မ်ိဳးေျပာရလွ်င္ ခႏၶာငါးပါး
႐ုပ္နာမ္အစုအေ၀းတို႔ကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ တဏွာခ်ဳပ္ျငိမ္းျပတ္စဲမႈပင္ျဖစ္ပါသည္။
၀ါနသခၤါတာယ တဏွာယ နိကၡႏၲတၱာ နိဗၺာႏၲိ ပစၥတိဟု သျဂႋဳဟ္ အဂၤဟအ႒ကထာဆိုသည့္အတုိင္း၊ လိုခ်င္မႈတဏွာမွ ထြက္လုိက္ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာ၌ခင္တြယ္မႈတဏွာမွ
လြတ္ေျမာက္ျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ခင္တြယ္မူ အာလယျပတ္မႈပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဤကိစၥႏွင့္ ပတ္သတ္၍ ၀ိသုဒၶိမဂ္အ႒ကထာက ဆိုထားသည္မွာ-
ဧတာယ ဒုကၡနိေရာဓံ ဂစၧတိ အာရမၼဏ၀ေသန၊
တဒဘိမုခိဘူတတၳာ ပဋိပဒါစ ေဟာတိ၊
ဒုကၡနိေရာဓပတၱိယာ တသၼာ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိဏီ ပဋိပဒါစ ၀ုစၥတိ။
ဧတာယ၊ ဤအ႒ဂႌက မဂၢင္ရွစ္ပါးအက်င့္ျဖင့္။ ဒုကၡနိေရာဓံ၊ ဒုကၡ၏ ခ်ဳပ္ျငိမ္းရာ
သို႔ (၀ါ) ျဖစ္မႈမရွိေသာအဇာတ၊ အဘူတ၊ အပတ၊ အပ၀တၱ၊ အႏုပၸါဒ၊ အသခၤတ၊ စသည္သို႔
အာရမၼဏ၀ေသန၊ အာ႐ံုျပဳသည့္အစြမ္းျဖင့္ (၀ါ) ႏွလံုးသြင္းျခင္းျဖင့္။ ဂစၧတိေရာက္
တတ္၏ (၀ါ) အာရမဏ၀ေသန၊ ဇာတိခ်ဳပ္မႈကိုသာ အာ႐ံုျပဳ၍ ႐ႈေသာမဂ္စိတ္ျဖင့္။
ဂစၧတိ ေရာက္တတ္၏ (၀ါ) ျဖစ္မႈခ်ဳပ္ျခင္းကိုသာ စြဲယူေနေတာ့၏။ (၀ါ) ျဖစ္မႈခ်ဳပ္ျခင္း
ကိုသာ အျမတ္ဆံုးတရားဟု ဆံုးျဖတ္လိုက္ေတာ့၏။ တသၼာတဒဘိမုခိဘူတတၳာ
ထိုဇာတိခ်ဳပ္ရာ နိေရာဓသို႔ အာ႐ံုျပဳေသာအားျဖင့္ ေရွး႐ႈသည့္အျဖစ္ေၾကာင့္။ ဒုကၡနိေရာဓပတၱိယာ၊ ဒုကၡနိေရာဓသို႔ေရာက္ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ။ ပဋိပဒါစ၊အက်င့္ျမတ္သည္လည္း။ ေဟာတိျဖစ္၏။ ဣတိတသၼာ၊ ထိုဇာတိခ်ဳပ္ရာနိဗၺာန္သို႔၊အာ႐ံုျပဳျခင္း၊ က်င့္ျခင္းဟူေသာ ႏွစ္ပါးေသာသတၱိေၾကာင့္၊ ဒုကၡနိေရာဓဂါမိဏိပဋိပဒါတိ၊ဒုကၡ၏ ခ်ဳပ္ရာနိဗၺာန္သို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအက်င့္ဟူ၍။ ၀ုစၥတိ၊ ဆိုအပ္၏။
ဤ၌ သစၥာဖြဲ႕ၾကည့္ကလည္းျဖစ္ျခင္းရွိသမွ် သခၤါရ႐ုပ္နာမ္တို႔ဟာ ဒုကၡသစၥာ၊
ထိုသခၤါရတရားတို႔ကို ခင္တြယ္ႏွစ္သက္ျခင္း၊ တစ္ဖန္ ဘ၀သစ္ကို အလိုရွိျခင္းတို႔သည္ တဏွာသမုဒယသစၥာ၊ ျဖစ္ျခင္းကင္းေသာ အႏုပၸါဒသေဘာကား နိေရာဓသစၥာ၊ နိဗၺာန္ပင္
ျဖစ္ပါသည္။ အႏုပၸါေဒါ၊ နိဗၺာန္ဟူေသာ ပါဠိေတာ္အရ ႐ုပ္နာမ္တို႔ျဖစ္ျခင္းမရွိေသာ
နိေရာဓသစၥာ နိဗၺာန္ကို အလိုရွိ၏။ သို႔ရာတြင္ မျဖစ္ေအာင္ အဘယ္ကဲ့သို႔
မဂ္အက်င့္ကို က်င့္ရပါမည္နည္္းဟု တစ္ဖန္ေမးသည္ရွိေသာ္၊ ျဖစ္လုိေသာဘ၀တဏွာ
ေၾကာင့္ ဇာတိစေသာ ဒုကၡမျပတ္မလပ္ အထပ္ထပ္ျဖစ္ေန၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္လုိေသာ
တဏွာစသည္တို႔ကို ပယ္စြန္႔ႏိုင္ျခင္းငွာ၊ ခႏၶာ၌ရွိေသာ (၀ါ) ႐ုပ္နာမ္တို႔၏ သဘာ၀
ျဖစ္ေသာ ဇာတိဇရာ ဗ်ာဓိမရဏ အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱအစရွိေသာ အျဖစ္တို႔ကို နာနာ
႐ႈေပးရပါမည္။ ဆင္ျခင္ႏွလံုးသြင္းရပါမည္။ ထိုကဲ့သို႔႐ႈက ဆင္ျခင္ႏွလံုးသြင္းက
ျဖစ္လုိေသာ ဘ၀တဏွာခ်ဳပ္ပါသည္။ တဏွာခ်ဳပ္သျဖင့္ ဥပါဒါန္ကံတို႔လည္း ခ်ဳပ္ရကား၊
မဂ္သို႔ ဆိုက္ေရာက္ႏိုင္ပါ၏။
ဤ၌ဇာတိဇရာ ဗ်ာဓိမရဏတို႔ကို ႐ႈဆင္ျခင္သျဖင့္ဒုကၡသစၥာကိုထင္ျမင္လွ်င္
အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ လကၡဏာတို႔ကို ပြားမႈလည္း အေႏၲာဂဓျဖစ္ပါ၏။
ဤအခ်က္ႏွင့္ပတ္သတ္၍ ရာဟုေလာ၀ါဒသုတ္တြင္ ေဟာေတာ္မူေသာ
ခႏၶာငါးပါး ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔ကို လကၡဏာေရးသံုးပါးတင္ကာ ႐ႈပံုကေလးသည္ လြယ္
လြယ္ႏွင့္ ထိေရာက္လွပါသည္။
အနိစၥာေမ(ဒုကၡာေမ၊ အနတၱာေမ)၊
ပဥ္ၥကၡႏၶာ အနိစၥာယမရိႆႏၲိ၊ (ပ) ၊
မရဏႏၲံဂမိတြာန၊ ဣမံကာယံ ခိပိႆႏၲီ။
အနိစၥာေမ၊ ငါ၏၊ ဣေမ၊ ပဥ္ၥကၡႏၶာ၊ ဤ႐ုပ္ေ၀ဒနာသဉာဏ္ သခၤါရ၀ိဉာဏ္တည္း
ဟူေသာခႏၶာငါးပါး႐ုပ္နာမ္တရားတို႔သည္ အနိစၥာ အျမဲမရွိကုန္။ ဒုကၡာ၊ ဆင္းရဲကုန္၏။
အနတၱာ အစိုးမရကုန္၊ အနိစၥယ အျမဲမရွိျခင္းေၾကာင့္ ဒုကၡာယ၊ ဆင္းရဲျခင္းေၾကာင့္
အနတၱာယ၊ အစိုးမရျခင္းေၾကာင့္ မရိႆႏၲီ ေသေက်ပ်က္စီးရကုန္လတၱံ။ မရဏႏၲံ
ေသေက်ပ်က္စီးရျခင္း၏ အဆံုးသို႔ ဂမိတြာန ေရာက္လတ္၍၊ ဣမံကာယံ ဤအေကာင္
ပုပ္ကို ခိပိႆႏၲိသုႆန္တစ သခ်ႋဳင္း၀သို႔ မုခ်မေသြ စြန္႔ပစ္ရေလေတာ့သတည္း။
ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည့္ ဤအနိစၥ ဒုကၡ အနတၱဆိုသည့္
ခႏၶာရွိေသာ (၀ါ) ႐ုပ္နာမ္သဘာ၀တို႔၏ လကၡဏာတို႔ကို ယခုအခါ တစ္ဟုန္ထိုး
တိုးတက္ေနေသာ သိပၸံပညာကလည္း ေထာက္ခံလာရပါျပီ။ ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ သိပၸံပညာ
႐ူပေဗဒတို႔ ယခုအခါ အျမင္တူလာသည့္ အခ်က္တစ္ခုသည္သာ ပုဂိ္ၢဳလ္သတၱ၀ါဆိုသည္မွာ
စင္စစ္ေတာ့ဘာမွမဟုတ္၊ ကံလုိ႔ဆိုသည့္ ကာယကံမႈ ၀စီကံမႈ မေနာကံမႈတို႔ တစ္ခုျပီး
တစ္ခု ေပၚလာလိုက္ ေပ်ာက္သြားလိုက္၊ အဆက္မျပတ္ ဒလစပ္ ျဖစ္ကာပ်က္ကာ
ေနသည့္ အစဥ္ၾကီးပင္ျဖစ္၏။ အျမဲတည္တံ့ေနေသာ မည္သည့္ အသက္လိပ္ျပာ
အေကာင္အထည္ကိုပင္ အသက္ရွိသတၱ၀ါဆိုတဲ့ လူ နတ္ ျဗဟၼာည ငါ သူ ေယာက်္ား
မိန္းမ အမည္ခံတို႔၏ ခႏၶာအိမ္မွာ ရွာမရပါ။ ရွာရတာက ႐ုပ္ခႏၶာကိုယ္အမွီျပဳကာ
ဥပါဒ္ဘင္သေဘာ တစ္ခုျပီး တစ္ခုဆက္ကာဆက္ကာ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ ၀ိဉာဏ္ေခၚသည့္
နာမ္ဓါတ္သိစိတ္ကြင္းဆက္ အစဥ္သာလွ်င္ ျဖစ္ပါသည္။ သတၱ၀ါ၏အသက္၀ိဉာဏ္ဆိုသည္မွာ
ဤသိစိတ္တစ္ခ်က္ တစ္ခဏမွ်သာ အမွန္အားျဖင့္ ၾကာရွည္ပါသည္။ ယခုမ်က္ေမွာက္
ပ၀တၱိကာလ အသက္ရွင္လွ်က္ရွိသည္ဆိုေသာ သတၱ၀ါအားလံုးမွာ မေသမီကာလ၌
လည္းေကာင္း ေသျပီးေနာက္ပိုင္း၌လည္းေကာင္း တစ္ခဏမွ တစ္ခဏသို႔ တစ္စကၠန္႔မွ
တစ္စကၠန္႔သို႔၊ တစ္မိနစ္မွ တစ္မိနစ္သို႔၊ တစ္နာရီမွ တစ္နာရီသို႔ တစ္ရက္မွ တစ္ရက္သုိ႔
တစ္လမွ တစ္လသို႔ တစ္ႏွစ္မွ တစ္ႏွစ္သို႔ စသည္ျဖင့္ အဆက္မျပတ္ တရစပ္ ျဖစ္ကာ
ပ်က္ကာေနသည့္ ၀ိဉာဏ္ေခၚ သိစိတ္ကေလးေတြ၏ အစဥ္မွ်သာျဖစ္ပါေၾကာင္း။
ဤ၀ိဉာဏ္ေခၚ သိစိတ္ေတြ၏အစဥ္အား သက္ရွိသတၱ၀ါဘ၀ ေရစီးေၾကာင္း
ဘ၀သံသရာဟူ၍ ေခၚၾကပါသည္။ စီးဆင္းေနေသာ ျမစ္ေရအလ်ဥ္သည္ တစ္စံုတစ္ရာျဖင့္
မတားမဆီး မပိတ္ဆို႔လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း ေရခမ္းေအာင္မျပဳလုပ္ဘဲထားလွ်င္
ေသာ္လည္းေကာင္း ဆက္လက္စီးဆင္းေနမည္ကဲ့သို႔ သတၱ၀ါ၏ဘသ ေရစီးေၾကာင္းသိ
စိတ္အစဥ္သည္လည္း အရဟတၱမဂ္၊ အရဟတၱဖိုလ္ျဖင့္ေတာ့၊ မတားဆီးမပိတ္ဆို႔လွ်င္
ဆက္လက္၍ မရပ္မနား တရစပ္စီးဆင္းေနမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ ပဋိသေႏၶေခၚ
ခႏၶာဇာတိေတြ တသီတစ္တန္းၾကီးဆက္လက္ ျဖစ္ကာပ်က္ကာ ေနမည္သာျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္
သတၱ၀ါေခၚ ငါ သူတစ္ပါး ေယာက်္ား မိန္းမ လူ နတ္ ျဗဟၼာ၊ အသက္လိပ္ျပာစ
သည္တို႔ တစ္ဘ၀သို႔တစ္ဘ၀သို႔၊ တစ္ဘံုတစ္ဌာနမွ တစ္ဘံုတစ္ဌာနသို႔ကူးေျပာင္း
လွည့္ပတ္သြားႏုိင္ေသာ မျမဲရပ္တည္ႏုိင္ေသာအထည္ျဒပ္၊ ခိုင္မာေသာအႏွစ္သာရ၊
အသက္လိပ္ျပာ ငါသူတစ္ပါး မဟုတ္(၀ါ) အတၱမဟုတ္ အနတၱသာတည္းဟု အထက္က
ေျပာခဲ့သည့္အတိုင္း တစ္ခဏေလးမွ်သာ တည္ႏိုင္ ရွင္ႏိုင္သည့္ ၀ိဉာဏဓါတ္၊
အသိစိတ္ကေလးေတြ၏ ဘ၀ေရစီးေၾကာင္းသာျဖစ္ပါသည္။ ဤသေဘာကို ျမတ္စြာ
ဘုရားက မည္သို႔ ေဟာေတာ္မူခဲ့သနည္းဆိုေသာ္-
ပရမတၳေတာ သတၱာနံ၊
ပရိေတၱာ ဇီ၀ိတကၡေဏာ၊
ဧကေနမိပၸေဒသန၊
ရထစကၠံ၀ ၀တၱတီ။
သတၱာနံ၊ သတၱ၀ါတို႔၏။ ဇီ၀ိတကၡေဏာ၊ အသက္ရွင္ေသာကာလသည္။ ပရမတၳေတာ၊
အမွန္အားျဖင့္။ ပရိေတၱာ၊ စိတ္ခဏတစ္ခ်က္သာျဖစ္၍ စင္စစ္ တိုေတာင္းလွ၏။ ရထစကၠံ၊
ရထားလွည္းဘီးသည္။ ဧကေနမိပၸေဒသန၊ ေလးသစ္ တစ္၀ါး အနားကြင္း တစ္စိတ္ျဖင့္။
၀တၱတိဣိ၊ ေျမ၌နင္းကာ သြားလာလွည့္လည္ ရပ္တည္ရသကဲ့သို႔တည္း။
အနိဗၺေတၱန နဇာေတာ၊
ပစၥဳပၸေႏၷန ဇီ၀တိ။
စိတၱဘင္ဂၤါ မေတာ ေလာေကာ၊
ပညတၱိ ပရမတၳိယာ။
အနိဗၺေတၱန၊ ျဖစ္ဆဲမဟုတ္ေသာ၊ အတိတ္အနာဂတ္စိတ္တို႔ျဖင့္။ နဇာေတာ၊
သတၱ၀ါျဖစ္သည္မဟုတ္။ ပစၥဳပၸေႏၷန၊ ျဖစ္ဆဲပစၥကၡစိတ္ျဖင့္သာလွ်င္။ ဇီ၀တိ၊
အသက္ရွင္သည္မည္၏။ စိတၱဘဂၤါ၊ ဘင္သို႔ေရာက္ေသာစိတ္တိုင္း ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ျခင္း
ေၾကာင့္၊ ေလာေကာ၊ ေခၚေ၀ၚကာမွ် သတၱေလာကသည္။ မေတာ၊ ခါခါထပ္ထပ္ဆင့္ဆင့္
ေသသည္မည္၏။ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ျခင္းသို႔ ေရာက္သည္မည္၏။ ဧ၀ံသေႏၲပိ၊ ဤသို႔ပံုေသ ေသ၍သာ ေနေသာ္လည္း။ ပညတၱိ၊ တည္ဆဲတည္ဆဲစိတ္ကိုစြဲလွ်က္အသက္ရွင္၏ဟူေသာ
ဆိုစမွတ္အစဥ္သဘာ၀ သ႑ာနပညတ္သည္။ ပရမတၳိယာ၊ ပရမတၳအမွန္ကဲ့သို႔
ျဖစ္ေနေပေတာ့၏။
ဤမွ်ေလာက္ဆိုလွ်င္ အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ တိလကၡဏာၾကီးသံုးပါးကို
သေဘာေပါက္ေလာက္ပါျပီ။ သံုးခ်က္ျပထားေသာ္လည္း တစ္ခုတည္းေသာတရား၏
ေဒါင့္သံုးခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အနိစၥ အျမဲမရွိျခင္းေၾကာင့္၊ ဒုကၡ ဆင္းရဲရ၏။ ျဖစ္ျပီးလွ်င္
ပ်က္သြားျခင္းေၾကာင့္ အစိုးမရ အနတၱပါပဲ။ ဤသို႔ ႐ုပ္နာမ္ဓမၼသခၤါရတရားတို႔ကို
တိလကၡဏာၾကီးသံုးပါးတင္ကာ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာေတာ္မူသည့္အတုိင္း
ဒဠိကမၼ သစၥာထိုက္ေအာင္ သတိပ႒ာန္တရားေလးပါးျဖင့္ အဖန္ဖန္႐ႈမွတ္ဆင္ျခင္ႏွလံုးသြင္း
ရပါမည္။ အမ်ားသိၾကသည့္အတိုင္းပဲ သံုးဆယ့္တစ္ဘံုလို႔ဆိုတဲ့ သတၱေလာက သခၤါရ
ေလာက၊ ၾသကာသေလာက သံုးပါးတို႔တြင္ က်င္လည္က်က္စားေနသည့္၊ သတၱ၀ါ
အနႏၲတို႔၏ ပရမတၳသဘာ၀ အေၾကာင္းကို (၀ါ) ႐ုပ္နာမ္ခႏၶာ အာယတန ဓါတ္သစၥာ
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္တို႔ကို သာမန္လူသားတို႔ သိရွွိနားလည္ဖို႔ရန္ အလြန္ခဲယဥ္းပါသည္။ ေရွးအဘိဓမၼာ
ဆရာျမတ္္တို႔ကလည္း ဤတရားမ်ားကို စိတၱံ၊ အာရမၼဏ၀ိဇာနာနံ၊ အာ႐ံုကိုသိတတ္ေသာ
စိတ္တစ္ခု ယုတ္ကိုးဆယ္ဟုဆိုအပ္ေသာ ၀ိဉာဏ္လည္းေကာင္း၊ ေစတသိကံ ေစေတာနိ
ယုတၱ လကၡဏာရွိေသာ ေ၀ဒနာ၊ သညာ၊ သခၤါရ အစရွိေသာ ေစတသိက္ ၅၂-ပါး
လည္းေကာင္း၊ ႐ူပံ၊ ႐ုပၸနလကၡဏာ ရွိေသာဘူတ႐ုပ္၊ ဥပါဒါ႐ုပ္ဟူေသာ ႐ုပ္ ၂၈-ပါး
လည္းေကာင္း၊ နိဗၺာနံ၊ သႏၲိလကၡဏာရွိေသာ နိဗၺာန္လည္းေကာင္း၊ ဣတိ၊ ဤသို႔ ပရမတၳေတာ ပရမတၳအားျဖင့္။ စတုဗၺိဓံ ေလးပါးအျပားရွိသည္။ ေဟာတိ ျဖစ္၏ဟု မိန္႔ေတာ္မူပါသည္။
ျမတ္စြာဘုရား ကိုယ္ေတာ္တိုင္ပင္ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ ေရႊပုလႅင္မွာ သစၥာေလးတန္
တရားမွန္ကို သိေတာ္မူ၍၊ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ခါစ၌၊ ဤအလြန္တရာ ခက္ခဲနက္နဲ
သိမ္ေမြ႕ေသာ တရားကို သတၱ၀ါေတြအား ေဟာၾကားလွ်င္ နားလည္ႏုိင္ၾကမည္မဟုတ္ဟု
ၾကံဆေတာ္မူေၾကာင္း ေအာက္ပါဥဒါန္း ဂါထာမ်ားအရ သိရပါသည္။
ကိေစၧနေမ အဓိဂတံ၊ ဟလံဒါနိပကာသိတံု၊
ရာဂ ေဒါသ ပေရေတဟိ၊ နာယံဓေမၼာ သုသမၺဳေဒၶါ
ေမမယာ၊ ငါဘုရားသည္၊ ကိေစၧန၊ သေခၤ်ေလးရပ္ တသိန္းကပ္စင္ ျငိဳင္ျငင္စြာ
ရွာေဖြမွ၊ အဓိဂတံ၊ ရအပ္သိအပ္ေသာ၊ ဓမၼံ၊ သစၥာေလးတန္ တရားမွန္ကို (၀ါ)
မဂ္ေလးတန္ ဖိုလ္ေလးတန္ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ဒါနိ၊ ယခုအခါ၌ ပကာသိတံု၊သံုးဘံုလူအား ေဟာၾကားျခင္းငွာ၊ ဟလံ၊ မသင့္လွျပီး ရာဂေဒါသ မေရေတဟိ၊ရာဂေဒါသ ႏွိပ္စက္အပ္ကုန္ေသာ သတၱ၀ါတို႔သည္၊ အယံဓေမၼာ၊ ဤသစၥာေလးတန္တရားမွန္ကို (၀ါ) မဂ္ေလးတန္ ဖိုလ္ေလးတန္
နိဗၺာန္တရားကို၊ နသုသမၺဳေဒၶါအလြယ္တကူသိျမင္ႏုိင္ရန္ ခဲယဥ္းလွ၏။
အ႒ကထာ ဆရာျမတ္မ်ားကလည္း--
သစၥံသေတၱာပဋိသႏၶိ၊ ပစၥာယာကာေရာဧ၀စ
ဒုဒၵႆာ စတုေရာဓမၼာ၊ ေဒေသတံုစ သုဒုကၠရာ။
သစၥံ၊ သစၥာေလးတန္တရားမွန္ကိုလည္းေကာင္း၊ သေတၱာ၊ ၃၁-ဘံုက်င္လည္
ကုန္ေသာ သတၱ၀ါတို႔အေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ပဋိသႏၶိ၊ ဇာတိပဋိသေႏၶကို
လည္းေကာင္း၊ ပစၥယာကာေရာဧ၀စ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ေဟတု စသည့္ပစၥည္းပစၥယတရားတို႔၏။
ေက်းဇူးျပဳပံု၊ ဆက္သြယ္ပံုကိုလည္းေကာင္း။ စတုေရာဓမၼ၊ ဩဤေလးပါးေသာတရား
တို႔ကို။ ဒုဒ္ၵႆာ၊ အလြန္ျမင္ႏိုင္ခဲလွကုန္၏။ ေဒေသတံုစ၊ သူတစ္ပါးတို႔
ျမင္ႏိုင္သိႏုိင္ရန္ ေဟာေျပာျပသေရးသားရျခင္းကား။ သုဒုကၠရာ၊ လြန္ထက္လြန္မင္း
ခဲယဥ္းေသး၏။
သဟမၸဋိျဗဟၼာၾကီးက ေတာင္းပန္ေလွ်ာက္ထားမွ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ပဥ္ၥ၀ဂၢီ
ငါးဦးတို႔အား မိဂဒါ၀ုန္ေတာ၌ ဓမၼစၾကာသစၥာေလးပါး အနတၱဓမၼတို႔ကို တရားဦးအျဖစ္
ေဟာေတာ္မူပါသည္။
ဒိဃနိကာယ္လာ- မဟာသတိပ႒ာနသုတ္တြင္လည္း၊ သစၥာေလးပါး တရား
ေတာ္ကို ဓမၼာႏုပႆနာအရိယာသစၥာဆိုျပီး အက်ယ္တ၀င့္ ေ၀ဖန္ေဟာထားတာ
ရွိပါသည္။ သစၥာေလးပါးကို ၀ိပႆနာဉာဏ္ျဖင့္ သိျမင္ႏိုင္ရန္ အေကာင္းဆံုးေသာနည္း၊
သာမန္ပုထုဇဥ္ လူသားတို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုးေသာနည္းကား၊ အဆိုပါမဟာ
သတိပ႒ာနသုတ္တြင္ ေဟာေတာ္မူထားေသာ။ ကာယာႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္၊
ေ၀ဒနာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္၊ စိတၱာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္၊ ဓမၼာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္၊
ေလးပါးတို႔ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤသုတ္၏ အာနိသံသ ကထာတြင္ ျမတ္စြာဘုရား
မိန္႔ေတာ္မူသည္ မွာကေတာ့။
ေယာဟိ ေကာစိဘိကၡေ၀ ဣေမ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန
ဧ၀ံ ဘာေ၀ယ် သတၱပႆာနိ၊ တႆဒိြႏၷံဖလာနံ အညတရံဖလံ
ပါဋိကခႍ ဒိေ႒ဓေမၼ အညာသတိ ၀ါ ဥပါဒိေသေသ အနာဂါမိတာ။
တိ႒ႏၲဳ ဘိကၡေ၀ သတၱ၀ႆာနိ၊ ေယာဟိေကာစိ ဘိကၡေ၀
ဣေမ စတၱာေရာ သတိပ႒ာေန ဧ၀ံ ဘာေ၀ယ်
ဆ ၀ႆာနိ။ ပဥ္ၥာ၀ႆာနိ စတၱာရိ၀ႆနိ၊ တိဏိ
၀ႆာနိ၊ ေဒြ၀ႆာနိ၊ ဧတံ ၀ႆံ၊ တိ႒ထု ဘိကၡေ၀
ဧကံ၀ႆံ။ ေယာဟိ ေကာစိ ဘိကၡေ၀ ဣေမစတၱာေရာ၊
သတိပ႒ာေန ဧ၀ံ ဘာေ၀ယ် သတၱာမာသာနိ တႆဒိြႏၷံ
ဖလာနံ အညတရံ ဖလံ ပါဋိကခႍ ဒိေ႒၀ဓေမၼ အညာသတိ၀ါ
ဥပါဒိေသေသ အနာဂါမိတာ။
တိ႒ႏၲဳ ဘိကၡေ၀ သတၱာမာသာနိ၊ ေယာဟိေကာစိ ဘိကၡေ၀
ဣေမစတၱာေရာ သတိပ႒ာန္ေန ဧ၀ံဘာေ၀ယ် ဆမာသာနိ ပဥ္ၥမာသာနိ
စတၱာရိမာသာနိ တီဏိမာသာနိ။ ေဒြမာသာနိ။
ဧကံမာသံ၊ အၯု မာသံ။ တိ႒ဟု ဘိကၡေ၀
အၯု မာေသာ။ ေယာဟိေကာစိ ဘိကၡေ၀ ဣေမ စတၱာေရာ
သတိပ႒ာေန ဧ၀ံဘာေ၀ယ် သတၱာဟံ တႆဒိြႏၷံဖလာနံ
အညတရံ ဖလံ ပါဋိကခႍဒိေ႒၀ ဓေမၼ အဉာသတိ၀ါ ဥပါဒိေသ
ေသ အနာဂါမိတာ တိ။ ။
ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ ေယာဟိေကာစိ၊ အၾကင္အမွန္မရွိေသာရဟန္း၊
ေယာက်္ား၊ ရဟန္းမိန္းမ၊ သီတင္းသည္ေယာက်္ား သီတင္းမိန္းမ ျဖစ္ေသာသူသည္။
သတၱ၀ႆနိ၊ ခုနစ္ႏွစ္ပတ္လံုး။ ဣေမစတၱာေရာ သတိပ႒ာေန၊ ဤသတိပ႒ာန္
ေလးပါးတို႔ကို။ ဧ၀ံ၊ ဤသို႔ေဟာေတာ္မူတိုင္း။ ဘာေ၀ယ်၊ ပြားေစအံ့။ တႆ၊
ထိုရဟန္းေယာက်္ား၊ ရဟန္းမိန္းမ၊ သီတင္းသည္ေယာက်္ား၊ သီတင္းသည္ မိန္းမ
ျဖစ္ေသာသူအား၊ ဒီေ႒၀ဓေမၼ၊ မ်က္ေမွာက္ေသာ ကိုယ္အျဖစ္၌ အညာ၀ါ၊ အရဟတၱ
ဖိုလ္သည္မူလည္း။ ဘ၀ိႆတိ၊ ျဖစ္လတၱံ႕။ ဥပါဒိေသေသ၊ ဥပါဒါန္တရားအႂကြင္းသည္
သတိရွိေသာ္။ အနာဂါမိတာ၀ါ၊ အနာဂါမ္၏အျဖစ္သည္မူလည္း။ ဘ၀ိႆတိ၊
ျဖစ္လတၱံ႕။ ဣတိ၊ ဤသို႔။ ဒြိႏၷံ၊ ႏွစ္ပါးကုန္ေသာ။ ဖလာနံဖိုလ္တို႔တြင္။ အညတရံ၊
တစ္ပါးပါးေသာ။ ဖလံ၊ ဖိုလ္ကို။ ပါဋိကခႍ၊ အလိုရွိအပ္၏။
ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ သတၱ၀ႆာနိ၊ ခုနစ္ႏွစ္တို႔သည္။ တိ႒ႏၲဳ၊ ရွိေစဦး
ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ ေယာဟိေကာစိ၊ အၾကင္အမွတ္မရွိေသာသူသည္။ ဆ၀ႆနိ၊
ေျခာက္ႏွစ္ပတ္လံုး။ ပဥ္ၥ၀ႆာနိ၊ ငါးႏွစ္ပတ္လံုး။ စတၱာရိ၀ႆာနိ၊ ေလးႏွစ္တို႔
ပတ္လံုး။ တဏိ၀ႆာနိ၊ သံုးႏွစ္တို႔ပတ္လံုး။ ေဒြ၀ႆာနိ၊ ႏွစ္ႏွစ္တုိ႔ပတ္လံုး ဧကံ၀ႆံ၊
တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး။ ဣေမစတၱာ ေရာသတိပ႒ာေန၊ ဤသတိပ႒ာန္ေလးပါးတို႔ကို။ ဧ၀ံ
ဤသို႔ေဟာေတာ္မူတိုင္း။ ဘာေ၀ယ်၊ ပြားေစျငားအံ့။ ဘိကၡေ၀ရဟန္းတို႔။ ဧကံ၀ႆံ၊
တစ္ႏွစ္သည္။ တိ႒တု၊ ရွိေစဦး။ ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ ေယာဟိေကာစိ၊ အၾကင္
အမွတ္မရွိေသာသူသည္။ သတၱာမာသာနိ၊ ခုႏွစ္လတို႔ပတ္လံုး။ ဣေမစတၱာေရာ သတိပ႒ာေန၊ ဤသတိပ႒ာန္ေလးပါးတို႔ကို။ ဧ၀ံ၊ ဤသို႔ေဟာေတာ္မူတိုင္း။ ဘာေ၀ယ်၊
ပြားေစအံ့။ တႆ၊ ထိုသူအား။ ဒိေ႒၀ဓေမၼ၊ မ်က္ေမွာက္ေသာကိုယ္၏အျဖစ္၌လွ်င္။
အညာ၀ါ၊ အရဟတၱဖိုလ္သည္မူလည္း ဘ၀ိႆတိ၊ ျဖစ္လတၱံ႕၊ ဥပါဒိေသေသ(ပ)ဣတိ၊
ဤသို႔။ ဒြိႏၷံ၊ ႏွစ္ပါးကုန္ေသာ။ ဖလာနံ ဖိုလ္တို႔တြင္။ အညတရံ၊ တစ္ပါးပါးေသာ။
ဖလံ၊ ဖိုလ္ကို။ ပဋိကခႍ၊ အလိုအပ္၏။ ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ သတၱာမာသာနိ၊
ခုႏွစ္လတို႔သည္။ တိ႒ႏၲဳရွိေစကုန္ဦး။ ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ ေယာဟိေကာစိ၊ အၾကင္
အမွတ္မရွိေသာသူသည္။ ဆမာသာနိ၊ ေျခာက္လတို႔ပတ္လံုး (ပ) ပဥ္ၥမာသာနိ ငါးလတို႔
ပတ္လံုး။ စတၱာရိမာသာနိ ေလးလတို႔ပတ္လံုး၊ တိဏိမာသာနိ သံုးလတို႔ပတ္လံုး။
ေဒြမာသာနိ၊ ႏွစ္လတို႔ပတ္လံုး။ ဧကံမာသံ၊ တစ္လပတ္လံုး။ အၯု မာသံ၊ လခြဲပတ္လံုး။
ဣေမစတၱာေရာ သတိပ႒ာေန၊ ဤသတိပ႒ာန္တရားေလးပါးတို႔ကို။ ဧ၀ံ၊ ဤသို႔ေဟာေတာ္မူ
တိုင္း။ ဘာေ၀ယ်၊ ပြားေစျငားအံ့။ ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ အၯု မာသံ၊ လခြဲသည္။
တိ႒တု၊ ရွိေစဦး။ ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ ေယာဟိေကာစိ၊ အၾကင္အမွတ္မရွိေသာသူသည္။
သတၱာဟံ၊ ခုနစ္လတို႔ပတ္လံုး။ ဣေမစတၱာေရာသတိပ႒ာေန၊ ဤသတိပ႒ာန္ေလးပါး
တို႔ကို။ ဧ၀ံ၊ ဤသို႔ေဟာေတာ္မူတိုင္း။ ဘာေ၀ယ်၊ ပြားေစအံ့။ တႆ၊ ထိုသူအား
ဒိေ႒၀ဓေမၼ၊ ဤမ်က္ေမွာက္ေသာကိုယ္၏ အျဖစ္၌ပင္လွ်င္။ အညာ၀ါ၊ အရဟတၱဖိုလ္
သည္မူလည္း။ ဘ၀ိႆတိ၊ ျဖစ္လတၱံ႕။ ဥပါဒိေသေသ။ ဥပါဒါန္တရားအႂကြင္းသည္။
သတိရွိေသာ္၊ အနာဂါမိတာ၊ အနာဂါမ္၏ အျပစ္သည္မူလည္း။ ဘ၀ိႆတိ၊ ျဖစ္လတၱံ႕။
ဣတိ၊ ဤသို႔။ ဒြိႏၷံ၊ ႏွစ္ပါးကုန္ေသာ။ ဖလာနံ၊ ဖိုလ္တို႔တြင္။ အညတရံ၊ တစ္ပါးပါးေသာ
ဖလံ၊ ဖိုလ္ကို။ ပါဋိကခႍ၊ အလိုရွိအပ္၏။
ျမန္မာလိုသက္သက္အဓိပၸါယ္၏ အတိုခ်ဳပ္-
ဤသတိပ႒ာန္ေလးပါးတို႔ကို ေဟာေတာ္မူသည့္အတိုင္း ခုႏွစ္ရက္(သို႔မဟုတ္)
ခုႏွစ္လ(သို႔မဟုတ္) အမ်ားဆံုးခုႏွစ္ႏွစ္တာကာလမွ် အဖန္တလဲလဲပြားမ်ားပါက
ယခုမ်က္ေမွာက္ေသာကိုယ္၏ အျဖစ္ပင္လွ်င္ အရဟတၱမဂ္၊ အရဟတၱဖိုလ္သို႔ ဆိုက္
လတၱံ႕။ အကယ္၍ ဥပါဒါန္တရားအႂကြင္းသည္ ရွိလတ္ေသာ္ အနာဂါမိမဂ္၊ အနာဂါမိ
ဖိုလ္သို႔ ဆိုက္လတၱံ႕။
ဤဥပါဒါန္ဆိုေသာ အစြဲတရားသည္ (၀ါ) အတၱ၀ါဒုပါဒါန္အတၱစြဲသည္။
အႏုျမဴသံလိုက္ဓါတ္ကဲ့သုိ႔ အလြန္တရာအားေကာင္းတဲ့ စိတ္ဓါတ္အားျဖစ္ေသာ
ေၾကာင့္ သတၱ၀ါေတြကို (၃၁) ဘံုဆိုတဲ့ သံသရာ၀ဲၾသဃမွ မလြတ္ႏိုင္ေအာင္ အတင္း
ဆြဲထားေလ့ရွိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဥပါဒါန္ဆိုတဲ့ အစြဲဓါတ္အားကို တြန္းလွန္ ပယ္သတ္
ရာတြင္၊ ပ႒မဆံုး သမာဓိဆိုသည့္ စိတ္တည္ျငိမ္ေစျပီး၊ သတိကို ပ်ိဳးေထာင္ဖို႔လုိပါသည္။
ဤသို႔ သတိ သမာဓိစသည္တို႔ကို ပ်ိဳးေထာင္ရာ၌လည္း အျပင္အာ႐ံုတို႔အစား
မိမိခႏၶာ၌ရွိေသာ အာ႐ံုတစ္ခုခုကို အစားထိုးရပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ အစားထိုးဖို႔ကိုလည္း
အထက္တြင္ေဖၚျပခဲ့သည့္ သတိပ႒ာန္ေလးပါး (၀ါ) ကာယႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္၊
ေ၀ဒနာႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္၊ စသည္တို႔ကို ေဟာေတာ္မူထားခဲ့ပါသည္။ အမွန္အားျဖင့္
အျပင္အာ႐ံုမ်ားသည္ အတၱဦးစီး၍ အတြင္းအာ႐ံုမ်ားသည္ အနတၱ ဦးစီးပါသည္။
စိတ္ဆိုသည္မွာ အာ႐ံုႏွင့္ကင္း၍ မေပၚႏိုင္ေသာေၾကာင့္ မဆြဲႏိုင္ေသာေၾကာင့္ မဆြဲႏိုင္
သည့္အတြင္းအာ႐ံုကို အစားထိုးဖို႔လိုပါသည္။ ဤသို႔ အစားထိုးဖန္မ်ားလွ်င္ အျပင္အာ႐ံုေတြကိုတျဖည္းျဖည္း ေမ့ေလ်ာ့ျပီး အတြင္းအာ႐ံုမွာ အေနမ်ားလာေသာအခါ စိတ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပားလာပါသည္။ ခ်မ္းသာမႈ ရလာပါသည္။ခ်မ္းသာမႈကိုေတြ႕ေနေသာစိတ္
သည္ဆင္းရဲေသာအာ႐ံုတို႔၏ ေနာက္သို႔မလိုက္ေတာ့ပါ။ ေနာက္ေသာ္ စိတ္သည္ နယ္က်ယ္
က်ယ္က်က္စားေတာ့ပါ။ အတြင္းခႏၶာကလြဲလွ်င္ အျပင္အာ႐ံုေတြကို အထင္မၾကီးေတာ့ပါ။
အေရာမ၀င္ေတာ့ပါ။ သစၥာေလးပါး အနတၱ ဓမၼကုိေပါက္၍ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္သို႔
ဆိုက္ဖို႔ရန္အတြက္ ဗုဒၶက အဆိုပါသတိပ႒ာန္ေလးပါးကိုသာ ညႊန္ၾကားခဲ့ပါသည္။
၎င္းမွလြဲ၍ မည္သည့္လမ္းစဥ္ကိုမွ် မညႊန္ၾကားခဲ့ပါ။ ဧကာယေနာ၊ တစ္ခုတည္းေသာ
လမ္းစဥ္၊ တစ္ေၾကာင္းတည္းေသာလမ္းစဥ္လို႔ ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
ကာယာႏုပႆနာ အာနာပါန ကမၼ႒ာန္းကို အားထုတ္လွ်င္ သတိပ႒ာန္
ေလးပါးစလံုး ျပည့္စံုသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ၎င္းကို အားထုတ္လွ်င္ ကာယာႏုပႆနာ
လည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ေ၀ဒနာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္လည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။ စိတၱာႏုပႆနာလည္းျဖစ္ႏိုင္သည္။ ဓမၼာႏုပႆနာလည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သစၥာေလးပါး အနတၱတရားႏွင့္ေတာ့ အံ၀င္ခြင္က်ျဖစ္ရမည္။ (၀ါ) သစၥာေတာ့ ထိုက္ရပါမည္။
သစၥာမထိုက္လွ်င္ ဗုဒၶအဆံုးအမ မဟုတ္ဟုဆိုရပါမည္။ သတိရွိဖို႔က ဒုကၡ၊ သမုဒယ၊
နိေရာဓ၊ မဂၢဆိုသည့္ စကားလံုးေတြပါမွ သစၥာ၊ ၎င္းတို႔မပါလွ်င္ သစၥာမဟုတ္ဟု မဆိုႏိုင္ပါ။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ေတာ့သံသရာဆိုသည္ပင္ဒုကၡသစၥာပါပဲ။ သံသရာဆိုလွ်င္
ေနာက္ထပ္ဘာမွ် ထည့္ဖို႔လုိမည္မထင္ပါ။ သမုဒယသစၥာကေတာ့ အမ်ားသိၾကသည့္အတိုင္း
ေလာဘတဏွာ တပ္မက္စြဲလမ္းျခင္း (၀ါ) အစြဲျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း
သေဘာအၾကိဳက္ဆံုးမွာ အတၱသည္ သမုဒယသစၥာဆိုလွ်င္ တိုတိုကေလးႏွင့္
ရွင္းပါ၏။ မဂၢသစၥာ ဆိုသည္မွာကား သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤပၸအစရိွသည့္
မဂၢင္ရွစ္ပါးဟု စာေပအရဆိုရပါမည္။ သေဘာေရးအရဆိုရလွ်င္ ေလာဘတဏွာ
သမုဒယဆိုသည့္ အတၱေပ်ာက္ရန္ အနတၱေပါက္ရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အနတၱ
ေပါက္ျခင္းကို မဂၢသစၥာဟု ေခၚရပါမည္။ နိေရာဓသစၥာကိုကား သမုဒယေပ်ာက္၍
ဒုကၡျငိမ္းျခင္းကို ဆိုလိုပါသည္။ နိဗၺာန္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
၎င္းသုတ္၏ နိဂံုးတြင္ ေဟာေတာ္မူသည္မွာ-
ဧကာယေနာ အယံ ဘိကၡေ၀ မေဂၢါသတၱာနံ ၀ိသုဒၶိယာ၊
ေသာကပရိေဒ၀ါနံ သမတိကၠမာယ ဒုကၡေဒါမနႆာနံ
အတၳဂၤမာယ ဉာယႆအဓိဂမာယ နိဗၺာနႆ သစၧိကိရိယာယ
ယဒိယံ စတၱာေရာသတိပ႒ာန္နာတိ။ ။
ဘိကၡေ၀၊ ရဟန္းတို႔။ သတၱာနံ၊ သတၱ၀ါတို႔၏။ ၀ိသုဒၶိယာ၊ ကိေလသမွ
စင္ျခင္းငွာ။ ေသာကပရိေဒ၀ါနံ၊ စိုးရိမ္ျခင္း ငိုေႂကြးျခင္း ျမည္တမ္းျခင္းတို႔ကို သမတိကၠမာယ
လြန္ျခင္းငွာ။ ဒုကၡေဒါမနႆနံ၊ ကိုယ္၏ဆင္းရဲျခင္း ႏွလံုးမသာမယာျခင္းတို႔၏။
အတၳဂၤမညာ၊ ခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ေရာက္ျခင္းငွာ။ ဉာယႆ အရိယမဂ္ကို အဓိဂမာယ၊ ရျခင္းငွာ။
နိဗၺာနႆ၊ နိဗၺာန္ကို သစၧိကိရိယာယ မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းငွာ၊ ပ၀ေတၱိာျဖစ္ေသာ၊
ဧေကာယေနာ၊ တစ္ေၾကာင္းတည္းေသာ ခရီးျဖစ္ေသာ အယံမေဂၢါ၊ ဤခရီးသည္။
စတၱာေရာ၊ ေလးပါးကုန္ေသာ။ ယဒိဒံ၊ ေယဣေမသတိပ႒ာနာတိ၊ အၾကင္သတိပ႒ာန္
တို႔ေပတည္းဟူ၍။ ေဟာေတာ္မူပါသည္။
No comments:
Post a Comment